System punktów karnych służy do ewidencjonowania naruszeń przepisów ruchu drogowego popełnianych przez kierujących. Każde wykroczenie z określonego prawnie katalogu ma przypisaną konkretną liczbę punktów, a ich suma wpływa na to, czy zachowasz uprawnienia do kierowania pojazdami, czy zostaniesz skierowany na kurs reedukacyjny, badania psychologiczne albo utracisz prawo jazdy.
Jeżeli kierujesz pojazdem, punkty karne to dla Ciebie realne ryzyko tymczasowej lub dłuższej utraty prawa jazdy – nawet wtedy, gdy pojedyncze wykroczenia wydają Ci się drobne.
Poniżej znajdziesz kompleksowy poradnik przygotowany przez zespół Kancelarii Adwokackiej Majchrzak Panas we Wrocławiu, do których należą eksperci prawa karnego, prawa wykroczeń i prawa administracyjnego, na styku których zagadnienie ewidencji punktów karnych ma szczególne znaczenie.
Jakie akty prawne regulują kwestie dotyczące punktów karnych?
Podstawowym aktem prawnym ogólnie regulującym punkty karne jest ustawa o kierujących pojazdami, która przewiduje m.in. przedmiotową ewidencję kierowców naruszających przepisy i związane z tym obowiązki kierujących.
Natomiast bardziej szczegółowe zasady ewidencjonowania naruszeń, sposób przyznawania punktów oraz katalog wykroczeń z określoną liczbą punktów określa rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 14 września 2023 r. w sprawie ewidencji kierujących pojazdami naruszających przepisy ruchu drogowego.
Warto odnotować, że liczba punktów odpowiadających poszczególnym naruszeniom jest precyzyjnie określona w załączniku nr 1 do rozporządzenia. Za najpoważniejsze wykroczenia – jak znaczne przekroczenie prędkości czy rażące naruszenie pierwszeństwa pieszego – można otrzymać nawet kilkanaście punktów za jedno zdarzenie. Sposób obliczania sumy punktów, gdy kierujący dopuścił się dwóch lub większej liczby naruszeń, określa § 3 Rozporządzenia.
Czy młodzi i doświadczeni kierowcy mają różne limity punktów?
Tak, przepisy wyraźnie różnicują sytuację tzw. młodych kierowców i osób z dłuższym stażem za kierownicą.
Jeżeli posiadasz prawo jazdy krócej niż rok, nie możesz przekroczyć 20 punktów karnych – już uzyskanie 21 punktów oznacza cofnięcie uprawnień do kierowania i konieczność przechodzenia procedury uzyskania prawa jazdy praktycznie od początku.
Jeżeli masz prawo jazdy dłużej niż rok, obowiązuje Cię limit 24 punktów. Po jego przekroczeniu starosta kieruje Cię na badania psychologiczne oraz kurs reedukacyjny, a następnie może cofnąć Twoje uprawnienia, jeżeli nie spełnisz nałożonych obowiązków lub ponownie przekroczysz limit.
Kiedy policjant może zatrzymać Ci prawo jazdy z powodu punktów?
Prawo o ruchu drogowym przewiduje, że policjant zatrzyma prawo jazdy w razie przekroczenia określonych limitów punktowych.
Dotyczy to w szczególności:
- przekroczenia 24 punktów w okresie 5 lat od skierowania na kurs reedukacyjny,
- przekroczenia 20 punktów w pierwszym roku posiadania prawa jazdy,
- popełnienia przez młodego kierowcę w ciągu 2 lat od uzyskania prawa jazdy przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji lub trzech wybranych, poważnych wykroczeń drogowych (m.in. z art. 86, 87, 92a, 92b, 97a, 98 k.w.).
Analogiczne zasady stosuje się także w stosunku do praw jazdy wydanych przez inne państwa – w określonych sytuacjach policjant zatrzyma dokument za pokwitowaniem.
Jakie są konsekwencje administracyjne po przekroczeniu 24 punktów?
Przekroczenie 24 punktów karnych nie kończy się wyłącznie na ostrzeżeniu – uruchamia cały mechanizm administracyjny.
Kierujący, który przekroczył 24 punkty, jest obowiązany:
- poddać się badaniu psychologicznemu w zakresie psychologii transportu,
- ukończyć kurs reedukacyjny w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego.
Jeżeli w okresie 5 lat od doręczenia informacji o obowiązku ukończenia kursu ponownie przekroczysz 24 punkty, starosta wydaje decyzję administracyjną o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami. W praktyce oznacza to konieczność ponownego przystąpienia do egzaminu, a często także poważne problemy zawodowe, jeśli prawo jazdy jest potrzebne w pracy.
Badania psychologiczne a punkty karne
Ustawa o kierujących pojazdami wiąże przekroczenie 24 punktów z obowiązkiem poddania się badaniu psychologicznemu w zakresie psychologii transportu.
Obowiązek ten dotyczy kierujących motorowerem, pojazdem silnikowym oraz tramwajem. Celem badania jest ustalenie, czy istnieją przeciwwskazania psychologiczne do dalszego kierowania pojazdami – w szczególności w zakresie skłonności do ryzykownych zachowań za kierownicą, odporności na stres i zdolności koncentracji.
Jeśli wynik badania jest negatywny, starosta może uznać, że kierujący nie daje rękojmi bezpiecznego uczestnictwa w ruchu i w konsekwencji decyzją administracyjną cofnąć uprawnienia.
Kurs reedukacyjny – kiedy jest obowiązkowy?
Przekroczenie 24 punktów powoduje obowiązek ukończenia również kursu reedukacyjnego w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego.
Kurs ten organizują wojewódzkie ośrodki ruchu drogowego (tzw. „WORD”). Ma on przede wszystkim wymiar edukacyjny – jego celem jest uświadomienie kierowcy skutków niebezpiecznych zachowań na drodze, przypomnienie kluczowych zasad ruchu drogowego oraz utrwalenie, że nawet niewielkie przewinienia mogą sprowadzić realne zagrożenie dla życia lub zdrowia innych uczestników ruchu.
Jeżeli kierujący nie ukończy kursu w wyznaczonym terminie, starosta może wydać decyzję administracyjną o cofnięciu uprawnień.
Jak sprawdzić swoje punkty karne przez internet?
Byłeś karany i chcesz wiedzieć, ile masz aktualnie punktów karnych? Najprostsza droga to skorzystanie z usługi elektronicznej „Sprawdź swoje punkty karne”, dostępnej na stronie rządowej: https://www.mobywatel.gov.pl/kierowca-pojazdy/punkty-karne
Potrzebujesz do tego profilu zaufanego albo innej formy zaufanego logowania (np. przez mObywatel lub bankowość elektroniczną). Po zalogowaniu uzyskasz dostęp do informacji o liczbie punktów przypisanych do Twojej osoby w centralnej ewidencji kierowców.
Usługa jest bezpłatna i dostępna przez całą dobę. Co ważne, dane pochodzą z oficjalnej ewidencji, więc możesz na nich polegać np. przy ocenie, czy grozi Ci utrata prawa jazdy.
Jak sprawdzić punkty karne w komisariacie?
Jeżeli nie korzystasz z usług online, możesz udać się do dowolnej jednostki policji i poprosić o udzielenie informacji o liczbie punktów karnych. Dlaczego akurat do jednostki policji? Odpowiedź jest prosta: ponieważ zgodnie z Rozporządzeniem ewidencję prowadzą poszczególnie komendanci wojewódzcy policji.
Policjant może udzielić Ci ustnej informacji bezpłatnie. Jeżeli potrzebujesz zaświadczenia (np. dla pracodawcy, urzędu czy ubezpieczyciela), wiąże się to z koniecznością wniesienia opłaty skarbowej (17 zł) i złożenia odpowiedniego wniosku.
Warto pamiętać, że dane o punktach mogą być udostępnione wyłącznie osobie, której dotyczą, albo uprawnionym instytucjom – nie uzyskasz zatem informacji o punktach karnych innej osoby prywatnej.
Po jakim czasie punkty karne się kasują?
Obecnie punkty karne co do zasady kasują się po upływie roku, ale istotne jest, od jakiego momentu liczy się ten okres.
Rok liczony jest od dnia:
- opłacenia mandatu karnego, albo
- uprawomocnienia się wyroku sądu skazującego za dane wykroczenie lub przestępstwo.
Nie liczymy zatem roku od samego dnia wykroczenia, tylko od daty ostatecznego rozstrzygnięcia lub uregulowania grzywny. To ważne w praktyce – jeśli zwlekasz z zapłatą mandatu, opóźniasz również moment, od którego zacznie bieg termin do skasowania punktów.
Kiedy punkty nie chcą zniknąć?
Nawet jeżeli od danego mandatu minął rok, punkty nie zawsze znikają automatycznie.
Jeżeli suma Twoich aktywnych punktów oraz tzw. punktów tymczasowych (przypisanych za naruszenia, w których sprawie postępowanie jeszcze trwa) przekracza dopuszczalny limit (20 punktów dla młodych kierowców, 24 punkty dla pozostałych), system może przetrzymywać punkty do czasu, aż zmieścisz się znowu w dopuszczalnym limicie.
W praktyce oznacza to, że jeżeli balansujesz na granicy limitu, pojedyncze naruszenie może sprawić, że punkty będą kumulowały się dłużej, niż się spodziewasz.
Czy pozbyć się punktów karnych?
Aktualnie obowiązujące przepisy przewidują możliwość redukcji części punktów karnych poprzez udział w specjalnym szkoleniu organizowanym w WORD.
Kurs redukujący jest odpłatny i trwa zwykle jeden dzień. Po jego ukończeniu z Twojego konta może zostać odjętych maksymalnie 6 punktów, przy czym redukcji podlegają najstarsze punkty. Z tej możliwości nie mogą korzystać kierowcy w pierwszym roku posiadania prawa jazdy.
Warunkiem skorzystania z redukcji jest m.in. to, aby przed rozpoczęciem kursu grzywny z mandatów, za które naliczono punkty, zostały opłacone. Kursu redukcyjnego nie można też powtarzać dowolnie często – przepisy ograniczają możliwość korzystania z niego w określonych odstępach czasu (raz na 6 miesięcy).
Czy kurs reedukacyjny działa w każdym przypadku?
Kurs redukcyjny nie pomoże, jeżeli już przekroczyłeś limit 24 punktów – w takim przypadku uruchamiają się procedury administracyjne (badania, kurs reedukacyjny, decyzja starosty), których nie odwróci zwykłe szkolenie. Jak była mowa powyżej, jeśli obowiązuje Cię limit 20 punktów, w ogóle nie możesz przystąpić do kursu reedukacyjnego.
Nie można też zredukować punktów związanych z wykroczeniami, co do których nie doszło jeszcze do prawomocnego zakończenia postępowania, ani punktów przekroczonych przed kursem. Dlatego tak ważne jest szybkie reagowanie, zanim licznik punktów wymknie się spod kontroli.
Dlaczego dobry adwokat od spraw drogowych może Ci realnie pomóc?
Jeżeli zbliżasz się do limitu punktów karnych lub już go przekroczyłeś, konsekwencje mogą być bardzo dotkliwe: utrata prawa jazdy, konieczność odbycia kursu reedukacyjnego, badania psychologiczne, a nawet ponowny egzamin na wszystkie kategorie.
Dobry adwokat zajmujący się prawem wykroczeń może pomóc Ci:
- przeanalizować prawidłowość naliczenia punktów,
- ocenić, czy dany mandat warto przyjąć, czy lepiej skierować sprawę do sądu,
- przygotować odwołania i wnioski w postępowaniu administracyjnym przed starostą,
- reprezentować Cię w sprawach o wykroczenia lub przestępstwa drogowe.
W wielu przypadkach profesjonalna pomoc na wczesnym etapie pozwala uniknąć przekroczenia limitu albo ograniczyć skutki już istniejącego przebicia 24 punktów.
Kancelaria Adwokacka Majchrzak Panas – specjaliści od spraw drogowych we Wrocławiu
Jeżeli jesteś kierowcą i obawiasz się o swoje punkty karne specjaliści od spraw drogowych z zespołu Kancelarii Adwokackiej Majchrzak Panas są gotowi Ci pomóc.
Jako specjaliści od spraw związanych z ruchem drogowym prowadzimy postępowania dotyczące mandatów, wykroczeń i przestępstw drogowych, a także sprawy administracyjne o zatrzymanie czy cofnięcie prawa jazdy, w tym wynikające z przekroczenia limitu punktów karnych.
Jeśli masz wątpliwości, ile masz punktów, czy możesz skorzystać z kursu redukcyjnego, czy grozi Ci utrata uprawnień – skontaktuj się z nami, zanim będzie za późno. Dzięki profesjonalnemu wsparciu możesz znacznie zwiększyć swoje szanse na zachowanie prawa jazdy i uporządkowanie swojej sytuacji prawnej.
