Mobbing w miejscu pracy to zjawisko trudne, często ukrywane i bagatelizowane, a jego skutki mogą być dla ofiary bardzo poważne – od przewlekłego stresu i izolacji po rozstrój zdrowia psychicznego i fizycznego. We Wrocławiu, jak i w całej Polsce, pracownicy mają konkretne narzędzia prawne, by przeciwdziałać tego typu zachowaniom. Wsparcie adwokata – specjalisty od prawa pracy i ochrony dóbr osobistych – może okazać się kluczowe w skutecznym dochodzeniu swoich praw. Poniżej przedstawiamy kompleksowy poradnik przygotowany przez Kancelarię Adwokacką z Wrocławia, o tym gdzie i jak zgłosić mobbing, jakie kroki można podjąć, jakie roszczenia są możliwe, a także jak zebrać dowody oraz przygotować pozew. 

Co to jest mobbing – definicja

Zgodnie z art. 94³ Kodeksu pracy mobbing to działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko niemu, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu, które wywołują: 

• zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, 

• poniżenie lub ośmieszenie, 

• izolację, 

• wyeliminowanie z zespołu współpracowników, 

• a często także rozstrój zdrowia psychicznego lub fizycznego. 

Warunkiem uznania zachowań za mobbing jest ich uporczywość, długotrwałość oraz negatywne skutki dla osoby poszkodowanej – zwłaszcza w sferze psychicznej lub fizycznej.  

Mobber – kto może mobbingować?

Mobber to osoba dopuszczająca się mobbingu. Mobbing może pochodzić zarówno od przełożonego, współpracownika, jak i osoby z zewnątrz (np. zleceniobiorcy), jeśli jej działania dotyczą środowiska pracy. 

Wyróżnia się następujące formy mobbingu: 

• Pionowy (od przełożonego): nadmierne zadania, brak informacji, presja psychiczna. 

• Poziomy (między współpracownikami): plotki, wykluczenie, ośmieszanie. 

• Skośny (od podwładnego wobec przełożonego): fałszywe oskarżenia, agresja werbalna. 

Jeśli jesteś pracownikiem, który doświadcza uporczywego nękania lub zastraszania poszukaj odpowiedniego wsparcia i osoby, która to przeanalizuje, np. adwokat. Wrocław, jak wiele dużych miast, obfituje w korporacje, w których panuje wewnętrzna rywalizacja i często dochodzi do mobbingu. Rzetelna wiedza prawna i pomoc dobrego adwokata może być pierwszym krokiem do zmiany trudnej sytuacji zawodowej i ochrony interesów pracownika. 

Jak walczyć z mobbingiem? 

Porada prawna i konsultacja ze specjalistą jest wskazana jeszcze przed oficjalnym rozpoczęciem działań. Adwokat od mobbingu przeanalizuje sprawę i podpowie w jaki sposób można najszybciej i najkorzystniej rozwiązać problem w miejscu pracy. Rozwiązań jest kilka i są one zależne od tego, jakie relacje panują w firmie, a także jakie kroki gotowy jest podjąć mobbingowany pracownik. Ma on następujące możliwości: 

1. Zgłoszenie mobbingu pracodawcy i podjęcie wewnętrznej próby rozwiązania sporu, 

2. Działania przedsądowe i negocjacje – wezwanie do zapłaty i zaprzestania mobbingu, mediacja, 

3. Pozew o zapłatę zadośćuczynienia i odszkodowania za stosowanie mobbingu w miejscu pracy, 

4. Zgłoszenie mobbingu do Państwowej Inspekcji Pracy, 

5. Złożenie zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa.  

Zgłoszenie mobbingu pracodawcy 

Pierwszym obowiązkowym krokiem jest zawiadomienie pracodawcy o mobbingu.  Pracodawca zgodnie z Kodeksem Pracy ma prawny obowiązek przeciwdziałać mobbingowi, dbać o godność i zdrowie pracowników oraz obiektywnie ich oceniać (art. 11¹ KP i art. 94 KP). Najlepiej będzie przygotować pisemne oświadczenie z dokładnym opisem przebiegu wydarzeń, dat, konkretnych zachowań, a także  wskazaniem kto, kiedy i w jaki sposób nękał lub zastraszał pracownika. Jeśli sprawcą jest przełożony  konieczne będzie zgłoszenie do działu HR lub osoby upoważnionej, jeśli takie istnieją w przedsiębiorstwie. Jeżeli ich nie ma – należy zgłosić mobbing pracodawcy. Warto także dołączyć dostępne dowody (np. e-maile, wiadomości, notatki), wskazać skutki wywołane mobbingiem (np. stres, leczenie psychiatryczne, izolacja). Koniecznie zachowaj kopię zgłoszenia oraz potwierdzenie jego doręczenia (np. podpis na kopii lub potwierdzenie mailowe), ponieważ będzie to dowód w postępowaniu sądowym.  

Po otrzymaniu zgłoszenia pracodawca powinien wszcząć procedurę wyjaśniającą, a także podjąć skuteczne działania naprawcze (szkolenia, mediacje, zmiany organizacyjne). W dużych firmach powinna zostać uruchomiona wewnętrzna procedura antymobbingowa zgodna z regulacjami danego przedsiębiorstwa. Warto pamiętać, że brak reakcji pracodawcy może skutkować odpowiedzialnością cywilną za zaniedbanie obowiązków. 

Etap przedsądowy: wezwanie, mediacje, negocjacje.  

Jeżeli problem nie zostanie rozwiązany wewnątrz struktur firmy to korzystając z pomocy adwokata warto wystosować pisemne wezwanie do zaprzestania stosowania mobbingu wraz z wezwaniem do zapłaty. Pismo profesjonalnego pełnomocnika o formalnym charakterze sprawi, że pracodawca będzie miał obowiązek odnieść się do przedstawionej argumentacji i zająć stanowisko. Wtedy strony będą mogły usiąść do rozmów i wypracować porozumienie w drodze negocjacji i rokowań. Warto pamiętać, że adwokat może w tych rozmowach uczestniczyć jako profesjonalny pełnomocnik pracownika. Ponadto możliwe jest także zaangażowanie w sprawę bezstronnego mediatora, który będzie koordynował przebieg mediacji, a także zapewni wsparcie przy wypracowaniu porozumienia i sporządzeniu treści ugody.  

Wniesienie pozwu do sądu pracy 

Najczęściej spotykaną procedurą, a także najbardziej skutecznym rozwiązaniem, jest skierowanie sprawy dotyczącej mobbingu do Sądu. Jeżeli mobbing nie ustaje pomimo podjętych prób pozasądowych pracownik może złożyć tzw. pozew o mobbing do sądu pracy (pozew o zadośćuczynienie i odszkodowanie za stosowanie mobbingu) – zawsze przeciwko pracodawcy, niezależnie od tego, kto był sprawcą (mobberem).  

Pracownik może przede wszystkim rozwiązać umowę bez wypowiedzenia z winy pracodawcy – w przypadku ciężkiego naruszenia obowiązków przez pracodawcę (art. 55 § 1¹ kp). Ponadto ma on również inne przysługujące roszczenia: 

• Odszkodowanie za mobbing (art. 94³ § 4 kp) przysługuje, gdy pracownik doznał mobbingu, niezależnie od tego, czy rozwiązał stosunek pracy, lub gdy rozwiązał umowę z jego powodu. Minimalna wysokość odszkodowania za mobbing to równowartość najniższego wynagrodzenia za pracę, ale możliwe jest dochodzenie wyższej kwoty, jeśli pracownik wykaże rzeczywiste straty, np. koszty leczenia (psychiatra, leki, terapie), utracone zarobki, koszty zmiany pracy i przekwalifikowania, czy wydatki na pomoc prawną. 

• Zadośćuczynienie za krzywdę (art. 94³ § 3 kp) przysługuje, gdy mobbing wywołał rozstrój zdrowia (np. depresję, zaburzenia lękowe). Do jego uzyskania konieczne jest przedstawienie dowodów, np. dokumentacji medycznej, opinii biegłego. Zadośćuczynienie powinno rekompensować cierpienie psychiczne i fizyczne oraz pełnić funkcję prewencyjną. Wysokość świadczenia ustalana jest przez sąd indywidualnie. 

Warto pamiętać, że to pracownik musi udowodnić mobbing – odpowiednia dokumentacja i dowody są kluczowe. Dobrą wiadomością z kolei jest to, że roszczenia w sprawach o mobbing są zwolnione z opłat sądowych. Rola adwokata polega na udzieleniu pomocy w prawidłowej kwalifikacji działań jako mobbing, wsparciu w gromadzeniu i porządkowaniu dowodów, a także opracowaniu strategii procesowej, przygotowaniu pozwu i reprezentacji przed sądem. 

Zgłoszenie mobbingu do Państwowej Inspekcji Pracy (PIP.) 

Innym sposobem na prowadzenie sporu z pracodawcą jest zgłoszenie mobbingu do Państwowej Inspekcji Pracy, która jest organem nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy. Skarga do Państwowej Inspekcji Pracy musi być pisemna – można ją złożyć osobiście, listownie lub online. Skarga o mobbing nie może być anonimowa, chociaż dane zgłaszającego są chronione, a przedstawiciel PIP musi zapewnić poufność zgłaszającego – dane nie są ujawniane pracodawcy bez zgody pracownika. Inspektor PIP może przeprowadzić kontrolę, ocenić środki zapobiegawcze pracodawcy, a także nałożyć sankcje, w tym finansowe. Państwowa Inspekcja Pracy nie rozstrzyga sporów o mobbing – to wyłączna kompetencja sądu pracy. Natomiast już samo działanie inspektora może sprawić, że pracodawca naprawi funkcjonowanie firmy i będzie przeciwdziałał mobbingowi. Dodatkowo wynik kontroli stanowi mocny dowód w procesie sądowym.  

Mobbing jako przestępstwo

Mobbing, w zależności od sytuacji i charakteru zachowań, może także stanowić przestępstwo. Jeśli działania mobbera wyczerpują znamiona przestępstwa (np. groźby, znęcanie się, naruszenie nietykalności cielesnej), sprawę można zgłosić organom ścigania (prokuratura i policja). Wówczas toczy się ona niezależnie od postępowania sądowego z zakresu prawa pracy. 

Oprócz wskazanych powyżej przestępstw, w kodeksie karnym jest także przepis szczególny dotyczący przestępstw z zakresu prawa pracy. Zgodnie z art. 218 §1a KK ten, kto wykonując czynności w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, złośliwie lub uporczywie narusza prawa pracownika wynikające ze stosunku pracy lub ubezpieczenia społecznego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. 

Oznacza to, że złośliwe lub uporczywe naruszanie praw pracownika jest przestępstwem, a sprawa karna za mobbing możliwa. Odnosi się do powtarzalnych, świadomych działań.  W odpowiedniej analizie i rozpoznaniu przestępstwa pomoże dobry adwokat od spraw karnych (karnista). 

Naruszenie dóbr osobistych, a mobbing.  

Mobbing dotyczy tylko stosunku pracy – czyli umowy o pracę. Jeśli ktoś pracuje na umowie zlecenie, umowie o dzieło, kontrakcie B2B (działalność gospodarcza) nie może być ofiarą mobbingu. Jednak może szukać pomocy w przepisach kodeksu cywilnego w tzw. naruszeniu dóbr osobistych.  

Dobra osobiste człowieka (m.in. wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek) pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Osoba, której dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania. W razie dokonanego naruszenia można żądać: 

• zadośćuczynienia za naruszenie godności, dobrego imienia, zdrowia psychicznego itp., 

• przeprosin, 

• zakazu dalszego naruszania dóbr osobistych, 

• w przypadku umów b2b – kar umownych, czy roszczeń z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy.  

Jakie dowody w sprawie o mobbing? 

Zgromadzenie legalnych i rzetelnych dowodów to podstawa sukcesu w każdej sprawie o mobbing. 

Nie ma zamkniętego katalogu dowodów, więc mogą to być m.in.:  

• Dokumenty – wiadomości e-mail, SMS-y, polecenia służbowe, raporty, notatki, opis zdarzeń, 

• Nagrania rozmów – pod warunkiem, że zostały zarejestrowane legalnie i sam jesteś uczestnikiem rozmowy, 

• Zeznania świadków – współpracownicy, osoby trzecie, rodzina i bliscy, 

• Dokumentacja medyczna – diagnozy psychiatryczne, zaświadczenia lekarskie, faktury, recepty, 

• Zrzuty ekranu – komunikatory, media społecznościowe. 

Jak napisać pozew o mobbing – wzór struktury

1. Oznaczenie sądu – Sąd musi być właściwy rzeczowo i miejscowo, np. Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Śródmieścia, IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, 

2. Strony postępowania – powód i pozwany, dane to imię, nazwisko i adres, PESEL, firma przedsiębiorcy, dane rejestrowe, 

3. Wartość przedmiotu sporu – suma dochodzonych roszczeń, 

4. Treść żądania – wskazanie, czy żądasz zadośćuczynienia, odszkodowania, przeprosin, odsetek, zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, 

5. Wnioski dowodowe – dokumenty, nagrania, świadkowie, opinie lekarskie potwierdzające zasadność roszczenia, 

6. Informacja, czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu (np. wezwanie do zapłaty) lub wyjaśnienie przyczyn ich niepodjęcia, 

7. Uzasadnienie – chronologiczny opis działań mobbera, ich skutki, oraz wskazanie podstawy prawnej (art. 94³ § 3–4 Kodeksu pracy), wskazanie podstawy prawnej i faktów, na których powód opiera swoje żądanie, 

8. Data i podpis powoda lub jego pełnomocnika, 

9. Załączniki – dowody, odpis pozwu dla pozwanego, ewentualna opłata sądowa. 

Pozew może zawierać wniosek o polecenie pozwanemu dostarczenia na rozprawę dokumentu będącego w jego posiadaniu wraz z uprawdopodobnieniem, że strona sama nie może ich uzyskać – najczęściej w sprawie o mobbing są to pełne akta pracownicze.  

Adwokat w sprawie o mobbing

Doświadczony adwokat od prawa pracy może znacząco zwiększyć szanse na skuteczne dochodzenie roszczeń za stosowanie mobbingu. Adwokat do sprawy o mobbing może okazać się niezbędny, gdyż: 

• pomaga ocenić, czy dane działania stanowią mobbing, 

• wspiera w zebraniu i legalnym zabezpieczeniu dowodów, 

• sporządza pozew i inne pisma procesowe, a także przedprocesowe (wezwanie do zapłaty, wezwanie do zaprzestania mobbingu, skarga do PIP, zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa), 

• reprezentuje klienta przed sądem i organami, 

• doradza w zakresie strategii procesowej i wysokości roszczeń, 

• zapewnia ochronę – również przed ewentualnymi represjami ze strony pracodawcy, 

• prowadzi negocjacje – jeżeli istnieje możliwość zawarcia ugody z pracodawcą. 

Kancelaria Adwokacka we Wrocławiu specjalizująca się w mobbingu

Mobbing to nie tylko trudne doświadczenie – to poważne naruszenie prawa pracy. Dlatego warto działać zdecydowanie i świadomie. Jeśli doświadczasz mobbingu we Wrocławiu lub okolicach, skorzystaj z profesjonalnego wsparcia adwokata. Kompleksowa pomoc prawna zwiększa szanse na skuteczne dochodzenie swoich praw i ochronę zdrowia oraz godności w miejscu pracy. 
Skontaktuj się z naszą Kancelarią Adwokacką we Wrocławiu – Kancelaria Adwokacka Majchrzak Panas  zapewnia kompleksowe wsparcie prawne i profesjonalną reprezentację przed sądem pracy.