Poszukując pomocy prawnej możesz natrafić na wielu różnych usługodawców. Niektórzy z nich działają pod szyldem „kancelarii prawnej”, „biura prawnego”, „biura pisania podań” itp. Może zastanawiasz się, czym różni się kancelaria adwokacka od kancelarii prawnej? To kluczowe pytanie, które może przesądzić o jakości i bezpieczeństwie świadczonych usług. W artykule wyjaśniamy, kim jest prawnik, czym zajmuje się adwokat, a także jakie wymogi musi spełnić, by wykonywać swój zawód. Dowiesz się, na czym polega aplikacja adwokacka, jakie obowiązki etyczne i formalne wiążą się z zawodem adwokata oraz dlaczego tajemnica zawodowa i obowiązkowe ubezpieczenie mają tak istotne znaczenie dla klientów. Artykuł pomoże Ci świadomie wybrać profesjonalnego pełnomocnika prawnego, który gwarantuje nie tylko wiedzę i doświadczenie, ale też realną ochronę Twoich interesów. 

Kim jest prawnik?  

Na samym wstępie warto zadać pytanie, kim w ogóle są prawnicy? Definicja słownikowa podpowiada, że prawnikiem jest osoba mająca wykształcenie prawnicze, będąca specjalistą w dziedzinie prawa. Podążając tym tropem należy dodać, że zdobycie wykształcenia prawniczego oznacza na ogół odbycie pięcioletnich jednolitych studiów prawa, które kończą się uzyskaniem tytułu magistra prawa. Tytuł ten jest zatem potwierdzeniem zdobycia zaawansowanej wiedzy i umiejętności w dziedzinie prawa.  

Można zatem stwierdzić, że wszyscy prawnicy posiadają co najmniej tytuł magistra prawa. 

Aby móc legalnie świadczyć usługi prawne prawnicy albo zostają przedsiębiorcami albo zatrudniają się u innych przedsiębiorców na podstawie stosunku pracy lub stosunku cywilnoprawnego. Prawnicy nie podlegają szczegółowym regulacjom prawnym, co z jednej strony nie nakłada na nich żadnych dodatkowych obowiązków, z drugiej natomiast nie nadaje specjalnych uprawnień. W tym kontekście najistotniejszy wydaje się brak obowiązku posiadania aktualnej i adekwatnej ochrony ubezpieczeniowej od odpowiedzialności cywilnej. Prawnicy nie są również zrzeszeni w żadnym samorządzie zawodowym, co sprawia, że w ramach wykonywanego zawodu nie podlegają żadnej kontroli samorządowej. Tym samym jakość świadczonych usług czy kwestia samodoskonalenia zawodowego zależy wyłącznie od dobrej woli określonej osoby. 

Spotykane tu i ówdzie kancelarie prawne, biura prawne, biura pisania podań, itp. to zawsze przedsiębiorstwa prowadzone przez prawników nie wykonujących określonego zawodu jak przykładowo zawód adwokata, radcy prawnego czy notariusza. Przedsiębiorstwa te mogą zatrudniać wiele osób, posiadać rozwinięty personel administracyjno-biurowy, reklamować się w internecie, przeprowadzać szkolenia i zajęcia edukacyjne. Szczególnie w takich przypadkach może wydawać się, że masz do czynienia z profesjonalnym podmiotem udzielającym szeroko pojętej pomocy prawnej. Po czym poznać, czy na pewno mamy do czynienia z profesjonalistą? 

Kim jest adwokat?  

Podobnie jak na początku artykułu także tutaj warto zacząć od udzielenia odpowiedzi na fundamentalne pytanie, kim w ogóle są adwokaci? Oczywiście każdy adwokat posiada tytuł magistra prawa, a zatem jest przede wszystkim prawnikiem. Tym jednak co wyróżnia zawód adwokata na tle wszystkich innych zawodów prawniczych jest ukończenie specjalistycznego szkolenia zawodowego, tradycyjnie określanego mianem aplikacji adwokackiej.  

Aplikacja adwokacka – szkolenie zawodowe adwokatów  

Szkolenie trwa trzy lata kalendarzowe i kończy się egzaminem zawodowym. Rozpoczęcie szkolenia poprzedza przystąpienie do ogólnokrajowego egzaminu wstępnego. Egzamin ten obejmuje wszystkie dziedziny prawa i wymaga przyswojenia wiadomości z aż kilkudziesięciu aktów prawnych. Zaliczenie egzaminu wstępnego wymaga zdobycia co najmniej 100 ze 150 punktów. W tym miejscu należy nadmienić, że przystąpienie do egzaminu wstępnego wiąże się z koniecznością uiszczenia opłaty, która w 2024 roku wynosiła 1125 zł. Uzyskanie wyniku negatywnego nie uprawnia do odzyskania jakiejkolwiek części opłaty. Egzamin wstępny przeprowadzany jest raz do roku.  

Szkolenie obejmuje gruntowne przygotowanie do wykonywania zawodu w ramach głównych dyscyplin prawa, tj.: prawa karnego, prawa wykroczeń, prawa cywilnego, prawa gospodarczego, prawa rodzinnego, prawa spadkowego, prawa administracyjnego, itd. Zajęcia prowadzone są przez praktyków – najczęściej adwokatów i sędziów. W czasie szkolenia organizowane są dodatkowe specjalistyczne kursy, podczas których aplikanci mogą zgłębić wiadomości dotyczące szczegółowych zagadnień, jak przykładowo dotyczące roszczeń transgranicznych, upadłości konsumenckiej czy odszkodowania za bezprawne pozbawienie wolności. Fundamentem szkolenia jest jednak praktyczne przygotowanie do wykonywania zawodu w ramach tzw. patronatu. Każdy aplikant odbywa szkolenie pod opieką konkretnego adwokata, który powinien dbać o rozwój zawodowy podopiecznego poprzez umożliwienie udzielania porad prawnych, zastępstwa procesowego przed organami państwa, opracowywanie dokumentów i pism procesowych. Patron ponosi pełną odpowiedzialność cywilnoprawną za działania podopiecznego. Udział w szkoleniu jest odpłatny i wiąże się z koniecznością uiszczenia corocznej opłaty szkoleniowej. W 2025 r. opłata szkoleniowa w ramach wrocławskiej izby adwokackiej została ustalona na kwotę 5850 zł. Dodatkowo aplikanci adwokaccy zobowiązani są do regulowania comiesięcznej opłaty korporacyjnej. W 2025 r. opłata korporacyjna w ramach wrocławskiej izby adwokackiej została ustalona na kwotę 100 zł.  

Aplikacja adwokacka kończy się egzaminem zawodowym. Dla każdego aplikanta jest to szczególnie ważny i wymagający czas. Egzamin zawodowy trwa bowiem aż 4 dni i obejmuje swoim zakresem 5 dyscyplin: prawo karne, prawo cywilne, prawo gospodarcze, prawo administracyjne oraz etykę zawodową. Egzamin ten stanowi podsumowanie całego szkolenia – wymaga łącznego wykorzystania wiedzy i umiejętności praktycznych. Każde zadanie polega bowiem na rozwiązaniu sprawy w oparciu o spreparowane na potrzeby egzaminu akta. Zdający musi przygotować projekt odpowiedniego pisma, najczęściej apelacji, umowy, skargi i opinii. Rozwiązujący każdego dnia ma na to od 6 do 8 godzin (czwartego dnia do rozwiązania są dwa zadania – z prawa administracyjnego i etyki zawodowej). Zaliczenie egzaminu zawodowego wymaga uzyskania pozytywnej oceny z każdej części egzaminu. Nie ma możliwości przystąpienia do egzaminu poprawkowego. Egzamin zawodowy odbywa się tylko raz w roku. Podobnie jak egzamin wstępny, również egzamin zawodowy wiąże się z koniecznością poniesienia opłaty. Przykładowo opłata egzaminacyjna za rok 2025 r. wynosiła 3266,20 zł. W razie uzyskania negatywnej oceny zdającemu nie przysługuje zwrot jakiejkolwiek części opłaty. 

Po zakończeniu szkolenia i uzyskaniu pozytywnej oceny z egzaminu zawodowego aplikant adwokacki jest uprawniony do złożenia wniosku o wykreślenie go z listy aplikantów adwokackich i wpisania na listę adwokatów przy jednej z 24 izb adwokackich. 

Wykonywanie zawodu adwokata  

Formy wykonywania zawodu adwokata 

Po uzyskaniu prawomocnego wpisu na listę adwokatów adwokat może rozpocząć wykonywanie działalności gospodarczej. Co istotne, adwokaci wykonują swój zawód wyłącznie jako przedsiębiorcy, co oznacza, że nie mogą zostać zatrudnieni przez inną osobę na podstawie stosunku pracy lub stosunku cywilnoprawnego (tj. jako nie-przedsiębiorcy). Dopuszczalne formy wykonywania zawodu to:  

1. kancelaria adwokacka (jednoosobowa działalność gospodarcza),  

2. zespół adwokacki,  

3. spółka cywilna,  

4. spółka jawna lub partnerska,  

5. spółka komandytowa lub komandytowo-akcyjna. 

Adwokat może wykonywać zawód w różnych formach jednocześnie, przykładowo w ramach indywidualnej praktyki oraz jako partner spółki partnerskiej.  

Warto w tym miejscu nadmienić, że adwokat może wykonywać swój zawód w formie wymienionych powyżej spółek tylko z przedstawicielami określonych zawodów zaufania publicznego – innymi adwokatami, radcami prawnymi, rzecznikami patentowymi, doradcami podatkowymi lub prawnikami zagranicznymi. 

Pamiętaj, że tylko adwokat może umieścić w swojej firmie określenia nawiązujące do zawodu adwokata jak przykładowo „Kancelaria Adwokacka Adwokat Jan Kowalski” czy „Kowalski Nowak Spółka Partnerska Adwokatów”.  

Tajemnica adwokacka i tajemnica obrończa 

Zawód adwokata charakteryzuje obowiązek ochrony informacji objętych tajemnicą zawodową (zob. art. 6 pr. adw.). Adwokat ma obowiązek zachowania w tajemnicy wszystkiego, czego dowiedział się w związku z udzielaniem pomocy prawnej. Obowiązek ten jest nieograniczony w czasie. Adwokat nigdy nie jest dysponentem tych informacji, co oznacza, że nie może samodzielnie zdecydować czy i jakie informacje ujawnić. Nawet klient nie jest władny zwolnić adwokata z obowiązku zachowania tajemnicy adwokackiej. Z wyjątkiem szczegółowych regulacji dotyczących przeciwdziałania praniu brudnych pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, a także wybranych kwestii podatkowych, adwokat może zostać zwolniony z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej wyłącznie przez sąd, gdy jest to niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości, a okoliczność nie może być ustalona na podstawie innego dowodu (zob. art. 180 § 2 k.p.k.). Uprawnienia sądu ograniczone są jednak zakresem obowiązywania tajemnicy obrończej, która na gruncie prawa karnego doznaje nieograniczonej ochrony (zob. art. 178 k.p.k.). 

W tym miejscu wymaga podkreślenia, że prawnicy udzielający pomocy prawnej w ramach kancelarii prawnych, biur prawnych, biur pisania podań itd. nie są objęci wyżej powołanymi przepisami. W efekcie w razie ich powołania na świadka będą zobowiązani do złożenia zeznań, co zwykle będzie niekorzystne dla klienta. Nie są również zobligowani do zachowania uzyskanych informacji w tajemnicy, a to oznacza, że za ich ujawnienie będą odpowiadać o tyle, o ile ich działanie spowodowało szkodę. Nie podlegają kontroli samorządu zawodowego, a zatem mimo nagannego zachowania nadal mogą prowadzić swoją praktykę, co najwyżej licząc się z możliwością utraty renomy a w konsekwencji również klientów. 

Jeżeli zależy ci na zachowaniu w tajemnicy wszystkich informacji, które przekażesz prawnikowi w czasie spotkania lub w toku sprawy, rekomendujemy skorzystanie z usług profesjonalisty wykonującego zawód adwokata. Informacje przekazane adwokatowi zawsze objęte są tajemnicą adwokacką, a w przypadku stosunku obrończego – ponadto tajemnicą obrończą. 

Etyka adwokacka i zasady wykonywania zawodu adwokata 

Adwokatów na tle ogółu prawników wyróżnia także obowiązek przestrzegania skodyfikowanych zasad wykonywania zawodu oraz zasad etyki zawodowej. Warto pamiętać, że adwokaci ponoszą za swoje działania nie tylko odpowiedzialność cywilną czy karną, ale także odpowiedzialność dyscyplinarną. Ma to niebagatelne znaczenie dla utrzymania wysokiego poziomu świadczonych usług. Adwokaci muszą bowiem liczyć się z konsekwencjami swojego nagannego zachowania nawet wtedy, gdy nie powoduje ono odpowiedzialności cywilnej czy karnej. I odwrotnie – za naganne zachowanie, powodujące odpowiedzialność cywilną czy karną, adwokat odpowie także na drodze odpowiedzialności dyscyplinarnej. Samorząd zawodowy dba o to, aby przedstawiciele Palestry postępowali w sposób zgodny z prawem, zasadami etyki i zasad wykonywania zawodu. Podstawowe prawa i obowiązki adwokatów zostały szczegółowo uregulowane przede w wszystkim w ustawie z 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze. Natomiast zasady etyki i wykonywania zawodu zostały spisane w Zbiorze zasad i etyki adwokackiej i godności zawodu (Kodeks etyki adwokackiej).  

Obowiązek posiadania ubezpieczenia z tytułu odpowiedzialności cywilnej 

Prawo o adwokaturze nakłada na adwokatów obowiązek posiadania ważnej ochrony ubezpieczeniowej z tytułu odpowiedzialności cywilnej (zob. art. 8a pr. adw.). Nad przestrzeganiem tego obowiązku czuwa samorząd zawodowy, a konkretnie – właściwa miejscowo okręgowa rada adwokacka. Co istotne, obecnie minimalna suma gwarancyjna wynosi równowartość 100 000 euro, co w zdecydowanej większości przypadków stanowi realne zabezpieczenie interesów majątkowych klientów na wypadek popełnienia przez adwokata błędu w sztuce. Niemniej adwokaci, którzy zajmują się sprawami dotyczącymi wyższych kwot, najczęściej korzystają z wyższego ubezpieczenia.  

Pamiętaj – jeżeli chcesz uzyskać szczegółowe informacje dotyczące polisy ubezpieczeniowej adwokata, zawsze możesz zażądać jej okazania. Twój adwokat na pewno posiada aktualne ubezpieczenie z tytułu odpowiedzialności cywilnej – w przeciwnym razie narażałby się na surową odpowiedzialność dyscyplinarną.  

Podsumowanie 

Świadczenie pomocy prawnej to odpowiedzialne zadanie, które wymaga nie tylko wiedzy teoretycznej, ale również praktycznego przygotowania, rzetelności i przestrzegania zasad etyki zawodowej. Jak wynika z treści artykułu, choć w obiegu potocznym często używa się pojęć „prawnik”, „adwokat” czy „doradca prawny” zamiennie, różnice między tymi rolami są istotne i mają realne znaczenie dla klientów. 

Adwokat to zawód zaufania publicznego, którego przedstawiciel podlega ścisłej kontroli samorządu zawodowego, ma obowiązek zachowania tajemnicy adwokackiej oraz musi posiadać obowiązkowe ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej. Te elementy zapewniają klientom nie tylko wysoką jakość usług, ale również realną ochronę prawną i bezpieczeństwo. Korzystając z usług adwokata, masz pewność, że Twoją sprawą zajmuje się osoba, która przeszła kilkuletnie przygotowanie zawodowe, zdała wymagający egzamin oraz ponosi odpowiedzialność dyscyplinarną za ewentualne uchybienia. 

Warto więc świadomie wybierać osoby, którym powierzamy sprawy o dużym znaczeniu osobistym, majątkowym czy zawodowym. Niezależnie od tego, czy potrzebujesz obrony w postępowaniu karnym, porady z zakresu prawa rodzinnego czy reprezentacji w sporze cywilnym – wybór profesjonalisty z odpowiednimi uprawnieniami może przesądzić o skuteczności działania i Twoim komforcie. 

Pamiętaj – w sprawach prawnych nie warto iść na skróty. Dobrze poinformowany wybór to inwestycja w rzetelną pomoc, bezpieczeństwo i spokój.